[1]
Dette er den grønlandske oversættelse af Helge Kleivans artikel 'Den fjerde verden. Baggrun-
den for en planlagt international konference af og for de indfødte folk', som blev bragt i tids-
skriftets nr. 5 1973.
silarssuit sisamagssåt
mtnarssiiarmit tamarmit pissitt nunat inuvisa tditkulo pivdlugit
ataittsimérssuarnigssap tunnleKiitå
agdlagtoK: universitetime atuartitsissoK Helge Kleivan
nugterissoK: Carl Chr. Olsen
Canada-me indiånernut 250.000 sivner-
dlugit amerdlåssuseKartunut nålagauv-
fiup iluane soKutigissanut kåtuvfiup, Na-
tional Indian Brotherhood-ip, augustime
1972-me ukiumortumik nuna tamåker-
dlugo atautsimititsinermine presidenter-
tik høvdinge George Manuel pismautipå
NIB-ip sujugdlerpåmik nunarssuaK tamå-
kerdlugo nunat inuvisa katerssordlutik
atautsimérssuarnigssånik periarfigssanik
misigssuerKuvdlugo NIB-ip ingerdlani-
agagssånik. atautsimérssuarnigssaK pi-
saoK 1974-ip nålernerane.
agdlautigissame uvane isumagineKar-
poK Canada-me indiånerit autdlar-
nersainerata sujunertå åma atautsimér-
ssuarnigssap tunuleKutå inigssaK pissuti-
galugo nalingfnaussorujugssuarmik nav-
suiardlugit. kisalo agdlautigissame
isumagineKarpoK kalåtdlit atautsimérssu-
arnigssamut tåssunga ilaujumasmaunerå-
nik soKutigingnilersiniarneK. kingorna-
tungåne encartusavaka ajornartorsiutit
kalåtdlit nunat avdlat inuvisutdle avdla-
tut uvdlumikut ajornartorsiutigissait.
agdlautigissame taigutigåra „nunat
inuvé". isumaKartipara „inuit nuname
tåssanéricårtut". taigut „nunat inuvé"
uvane isumaKartmeKarpoK inuit avdlat
taigutinik „urbefolkning" (inugtalersu-
erKartussut) imalunit „inuiagtut nuname
ikingnerussutut" atortagåtut. inuiait ta-
makua nangmingneic ingmikoruteKarput
atautsimut. erKasiorniardlugo eKiterdlu-
go OKautigineKarsinauvoK imatut: inuit
tauko Kanga kivfåungissuseKarsimaga-
luartut politikfkut ingmikortiterinerme
pismauvdluartutut issigineKangisåinarsi-
mangmata.1 nunagissaisa pitsaunerssait
arsåringnissutigineKarsimåput, tamatigu-
ngajagdlo nangmingneK inunigssaming-
nut aulajangisinautitaunerat ama arsåru-
tigingnissutigineKartarsimavdlune. tama-
tigut ajornerpånik periarfigssineKartar-
simåput. — tåssalo tauna silarssuit sisa-
magssåt.
atautsimérssuarnigssaK pilerssårutigine-
KartoK mardlungnik pingårnerutitdlugit
anguniagaicarpoK:
l: påsissutigssanik åssigmgitsunik
taortigeKatigmgnigssaK (oKalugtuarissau-
nermut, årKigssussiniarnermut, inatsisi-
liornermut, kulturinut, inoKatigmgnermut
il. il.) tiingassunik nunat inuvisa piumå-
1  tak.: M. Scammell: The outsiders. Observer, 21.
januar 1973.
221
[2]
ssusertik maligdlugo kåtuvfeKarnerisa
nakussagsarneKarnigssåt nunane åssigl-
ngitsune tapersersorniardlugo. katuvfit
tamåkua nakussagsarneicåsåput, sujuner-
taralugit:
a)    kulturinik   aserorterineK   inuiang-
nigdlo toKoraineK migdlisarniardlugit
b)  åmit Kalipautait tungavigalugit åssi-
gmgisitsineK nungusarniardlugo
c)     politikikut,    aningaussarsiornikut
inoKatigmgnermilo      nåpertuivdluarneK
Kularnaencuserniardlugo, kisalo
d)  isumat kulturikut avdlatigutdlo inu-
iait   mingnerussut   pisinautitauvfigissait
aulajangersorniardlugit     nakussagsarni-
ardlugitdlo   (inuiagtut ikingnerussut pi-
smautitauvfé).
2: atautsimérssuarnigssamisaoK erxar-
sautigmeKåsaoK silarssuaK tamåkerdlugo
atåinartugssamik nunat InuvTsa kåtuvfe-
Kalernigssåt pilersineKarsmaunersoK.
naitsunguamik oKautigalugo Canada-me
indiånerit taimatut autdlartitsiniarnerata
tunuleKutarå påsingningneK nangming-
neK inuiagpagssuartutdle avdlatut nuna-
siaKardlune ingerdlatsilinginerme kivfåu-
nglssuseKarsimagaluartut nangmingner-
mingnut tungassunik aulajangisinaujung-
naersitaunerat anigorniardlugo.
ilaKutartngnut tungassut ikigtunguit
erKafsautigingikåine tamåna kinguneKar-
simangmat nunat inuvisa Kangale ilerxori-
ssait aulajangissugssautitaunermut tunga-
ssut persmeKardluinarsimangmata.
mine atåssuteKartalernerit nunasiaKa-
lernermutdlo pissutaussartut ineriartor-
nere inernerilo erKartusavdlugit inigssa-
KangllaK. nunat pissusé aulajangersima-
ssut årKigssussineritdlo aulajangersima-
ssut maligdlugit nunasiaxartut inoKati-
gingnerme årKigssussinerit aulajangersi-
massut atorsmaussarsimavait nunap inu-
vé sulissugssatut nunavdlo pisussutai
atornerdlungniardlugit. taimatut aporåu-
tarnerlt ilåne kinguncKartarput nunat
inuvisa kulturiata atåinarsinaunerånik
angnikitsumigdle. nalinginaussumigdle
OKautigalugo silarssuarme kitdlermiut
nunavdlo inuvisa aporåutarnerat ersser-
Kigsausisaguvtigo oKartarianarpugut nu-
nat inuvisa timikut kulturikutdlo ånai-
ssarsimassait tatåinåinarsimassut.
silarssuaK tamåkerdlugo nunat inu-
visa ajornartorsiutåine suleKatigigtartut
(IWG1Å) Københavnime agdlagfeKar-
feKartoK NlB-ip presidentianit Georg
Manuel-imit sågfigineKardlutik nerior-
ssuisimåput Canadame indiånerit nunat
inuvisa nunarssuaK tamåkerdlugo ataut-
simérssuartitsinigssamik piarérsainerånik
tapersersorniardlugit, agdlautigissardlo
Una nerrorssQtip nåmagsiniarneranut ta-
piutltut issigineKåsaoK.
atautsimerssuarnigssap sujunertari-
ssåta IWGlA-p augustime 1968-ime
autdlartmeKarame sujunertarissainut
åssinguvdlumarpoK, sujunertarissatdlo
tåuko imaråt inuiait naKisimaneKartut
kivfaujungnaersikiartuårneKarnigssåt.
IWGIA politikikut ugperutsimutdlo au-
lajangersimassunut atångitsutut oKautigi-
neKarmat isumaKarpoK suleKatigigfiup
tåussuma politikime ugperutsimilumt
ingerdlatsineK aulajangersimassox sarKii-
mersarniangikå. IWGIA-p pingårneru-
titdlugo anguniagå — nunat inuvisa naKi-
simaneKa rtut kivfåungissuseKalernigssåt
- suliagssatut politikimut atåssuteKångit-
sutut tåisavdlugo siamtdliorneruvdlunilo
ingminut sagdloKitarneruvoK. kivfåungi-
ssuseKalemiardlune ilungersorneK suna-
222
[3]
lumt politikikut anguniagauvoK, angunia-
garigamiuk pissauneKarmkut pisinauti-
tauvfigtigutdlo pissutsit avdlångortinig-
ssåt imalumt — mingnerpåmik piumassa-
Karnerme — sunernigssåt.
suliagssaK angnerussoK sujugdleK
IWGIA-p suliariniagå tåssa påsissutig-
ssat tatiginartut nalunaiautitdlo nunane
åssigmgitsune nunat inuvtsa pineKarnerå-
nik erssersitsissut sarKumiussornigssåt.
tamåko påsissutigssat nunarssuarnut ta-
marmut siaruartorneKartarput sarKumer-
sitagkatigut taineKartartutigut IWGIA
Documents.2
IWGIA Document-itigut påsissutig-
ssat sancumiuneKartartut tungavigssanit
sujugdlersåuput pissariaKardlumardlutig-
dlo naidsimangningnermik åssigmgitsu-
tigut erssertardlune nåpitagssaussumik
nungutitsiniarnerme, naidsimangningneK
påsingningnermik atarKingningnermigdlo
amigauteKassutsimit evrupamiutdlo kul-
tureringisåinik inussauseringisåinigdlo
påsisimassaitsunermit atandngnissuseKå-
nginermitdlo nunat ilåine ardlaligpag-
ssuarne kulturikut ilainilo agdlåt timikut
sussusérutitsivdluinarnermik kinguneKar-
tartOK akiorniardlugo. uvane pineKartut —
tåssa uvdlumikut 1973-ime silarssuavtine
pisimassuvit — „Kangalile" pisimassusi-
mångitsut. pisimassut pisimassuviussut
tamanut ungatangissumik silarssuarme
kitdlermiut kulturimik klkut tamarmik
kulturidnik pissagåimt inuiangnik toKo-
rainermut OKalugtuainarpalårtutut tuså-
massåinarssutitut issigineKarsinaujung-
naertut.
2 IWGIA-mut tlingassunik påsfssutigssat, sarKii-
mersitagailo pivdlugit pineKarsfnåuput finga
sågfigingingnfkut: IWGIA's sekretariat, Frede-
riksholms Kanal 4 A, 1220 København K.
taimatut naidsimangningnerit åssigl-
ngitsut imåinaK navsuiarneKarsinåungit-
dlat amit Kalipautåinik åssigmgisitsiner-
mut tungassungortmardlugit inuiaitdlumt
kulturitdlo avdlat periausmik ingalagsi-
mangningnermut tungassungortmardlu-
git. åma amigarpoK ilumortoK måna na-
lunaiautigisavdlugo nunane ardlaligssu-
arne nunat inuvé inugtut issigineKarneK
ajormata (nutårdluinarmik assersutig-
ssaKarpoK, sordlo Colombiame erKartu-
ssissut). navsuiainiaraluarnivut tassunga
unigtikuvtigik kingunerisavå Kagdllnait
pissutsitdlo pilersitsissussut issigissaria-
Kalisagivut. pissutsit pilersitsissussut itisi-
lerneruvdlugit piguvtigik takusavarput
inoKatigingnerme ingerdlautsit ajorner-
pauvfingmingne inuiangnik toicorainer-
mik naggateKartarnerat atåssuteKartoK
silarssuarme tamarme aningaussatigut
pissauneKassutsip tamanut agtumassuse-
Kassusianut siaruaralugtumarneranutdlo.
teknikfkut sujuariartupilornerup peri-
arfigssarigsåssusia nunarssuarmilo kit-
dlerme sulivfigssuaKarnerme iluasutig-
ssat amigautaunerat neKitaralugit ani-
ngaussatigut pissauneKartut iluaKutigssa-
nut atorérneKarsimångitsunut Kanordlu-
nit ungasigtigigaluartunut ornigutarput.
tamana kinguneKarpoK nunat inuvtsa
uvdlumfkut nunanik nangmingneK pissug-
ssauvigissamingnik KulanaerKusismåungi-
nerånik nunavdlo pissusia maligdlugo na-
lerKutungorsarsimanerånik aseruinermik.
inuiait tamåko tamarmik nangming-
neK piumåssutsimingnik kåtuvfeKaralua-
rångamigdliimt kåtuvfeKångikångamig-
dlunit mauna pineKartumit naKisimang-
ningnerujugssuarmit sussagssaringisatut
nåmångitsututdlunit sorssungnerssup ki-
ngornatigut aningaussatigut pissaunerup
223
[4]
siaruariartornerane nunasiaKarnerup uki-
orpagssuarne ingerdlasimassånit malung-
nafnerussumik misigissariaKarsimavåt ta-
kornartat KanoK nunanik atugarissaming-
nik pisussutimingnigdlo tiguainiarnerat.
tåuna siaruaukiartorneK åssigingiårtoru-
jugssuvoK: nunautinik angnertunerujar-
tuinartumik Kimagtitsiniarnermit (peri-
anseK nunarssup nunasiångordlugo avgu-
gaulerneranit ilisimaneKarérsoic), augti-
tagssarsiornermut, uliasiornennut, nuna-
nik aserorterinerujugssuarnut, kuit sapu-
serdlugit ingnåtdlagissiorfingnut avKusi-
nerssualiornermutdlo.
periarfigssakinerit soruname taimatut
naKisimangningnermit erKorneKarner-
paussarput. tamanilo periarfigssakiner-
ssat tåssa inuiagtut ikingnerussut, inuiait
nunat takornartanit tiguarneKarsimassoK
imalunit — såkukingnerussumik periause-
Karnerme — takornartanit politikikut ani-
ngaussarsiornikutdlo aKungneKalersima-
ssut. måne inigssaK pivdlugo OKalugtua-
rineKarsfnåungilaK åssersusiorfigineKar-
smaunanilunit aporåunerne tamåkunane
periaffigssat sut atordlugit kulturikut
inosatigmgnernilo „nåklnarsinerinar-
mik" kinguneKartartoK, periarfigssanilo
snne timikut seKumitauvdluinarnerrnik
kinguneKartartoK. ersserKigsarKigtaria-
KarpoK pissartut tamåko alianartut pi-
ssarmata aningaussatigut pissauncKartut
silarssuarme tamarme siåmariartuinarne-
ratigut, aningaussatigut Kårsitdlarsinåu-
ngitsumik peKaleriartorneK silarssuarme
kitdlermiussugut tamavta ilauvfigissar-
piit pisissartututdlo pissusilersornivtane
sukagtikiartornerane peKatauvfigissar-
put.
nunat  inuvisa   silarssuaK  tamakerdlugo
224
atautsimérssuarnerata nunat inuvisa si-
larssuaK tamakerdlugo åndgssussamik
politikikut sanglnerussut amerdlaKissut
suleKatigilersmiardlugit ilungersordlune
anguniartariaKarpå måssakut ajornartor-
siutigineKartut åssigissutåinik påsisitsini-
arnigssaK. ingmikut påsitiniardluartaria-
KarpoK ajornartorsiutit åssigingiåralua-
Kissut tungavé åssigiårtarmata assigigdlu-
inartardlutigdlilnit.
inuit ajornartorsiutit tamåko nunat
inuvisa ajornartorsiutigissaisa silarssuax
tamakerdlugo siaruarsimassut tungavigi-
ssainik påsingnigsinaugaltiartutdlunit ili-
manarput ilungersutiginiagkat taineKar-
tut pinexartitdlugit tunuarsimårniaru-
mårtut.
taimatut tunuarsimårniarnermut su-
jugdlermik tungaviusinauvoK aperisso-
Karsinaugame pivnissungort'ineK.arsinau-
nersoK inuit inoKatigingnikut, oKautsi-
mikut, kulturikut il. il. — åma nunarssu-
arme siaruarsimåssutsimikut — ingming-
nut taima ungasigtigissut åndgssussamik
suleKatigilersmiardlugit. tamana ilåtigut
ima akerusugpara: uvdloK tauna nunat
inuvisa sujulersortaisa påsisinaulerpåssuk
åssigingissutitik silarssup oKalugtuari-
ssaunerane nalåutarsimassamingnik tigu-
aissartut tiguagaussartutdlo nalåne uv-
dlumikut pissusinut nalendutdlugit assi-
gissutait ingassagtajålårtumik pisanga-
narsågaulårtartut assigingissutimingnit
pingånginerussut, uvdloK tauna inuiait
tåuko politikikut pingåruteKalerumårput.
tunuarsimårniarnerit tungaviata åipa-
risinauvå isumaKartoKarsinaungmat av-
dlatut ajornartumik nålagauvfit pineKar-
tut iluåne anguniagkat ingerdlåneKasa-
ssut .ajornartorsiutitdlo tåssane Kanger-
niarneKardlutik. tamana akineKarsinau-
[5]
VOK sujugdlermik: taimatut silarssuaK
tamåkerdlugo kåtuvfiup isumatigut sa-
kortumik piumassaKardlune periarfigssa-
nut åssigmgitsunut silarssuarme tamam-
tunut sujumut issigalugo ima angnertu-
tigilersmauvoK, agdlåt inuiait atautsit
'nangmingneK* nålagauvfingmik iluane
ilungersuteKartut sunersinåusavdlugit na-
kussagsarsmaulisavdlugitdlo. nålagker-
suissut Kanordlumt nutauleritigigaluartut
ilåne silarssuaK tamåkerdlugo tusåmane-
Karnigssartik pineicalerångat Kunugdler-
sumik pissuseKarsmaussarput. taimåitu-
mik neriugdluautigissariaKarpoK inumait
nålagkersueKataunerånik ilalersuissut
angmanenisassut påsingningneruvdlutig-
dlo nunarssuaK tamåkerdlugo piumassa-
rissanut.
sordliuna måssåkorpiaK nunat inuvisa
nunarssuaK tamåkerdlugo atautsimérssu-
arnigssånik sujunersuteKartoKartoK? aki-
ssutit ingmingnut ataKatigiårtut ardla-
liuput.
ukiut tatdlimat-arfinigdlit ingerdlane-
råne Amerikame kujatdlerme indianer-
nik toKoraissarnerit silarssuarme tamar-
mik tusåmaneKalerput. toKorainerit ta-
måko inuiangne åssigingitsune taima
ajornartorsiuteKartigmgitsune suniute-
Karsimåput peKatimik naKisimassaussut
silarssuaK tamåkerdlugo atueKatiginig-
ssånik påsingnfkiartulernermik.
inuiait politikfkut årKigssiissinerit tu-
ngaisigut angussaKardluaréraluartutdlu-
nit (pingårtumik Canada, USA, Sve-
rige) avdlatut ajornartumik misigissarsi-
mavåt årxigssuinerup tungågut såkuki-
patdlårdlutik. politikikut ingerdlatsissut
teknikikutdlo aKutsissussut angnertoru-
jugssuarnik pilerssårusiortarnermikut nu-
nanik pissugssauvfigissåinik pisussutåi-
nigdlo tiguaiartuinartut pilerssårusiaitdlo
nuname nålagaussut soKutigissait kisinga-
jaisa tungavigalugit sananeKardlutik.
nunat inuvisa ingmikortukutårtut sujuler-
ssortaisa soKutigiartumarpåt politikikut
angnertunerujartumartumik oKatdlito-
Karnigsså inuiagtut ikingnerussut pissug-
ssauvfisa tungaviussut pivdlugit ajornar-
torsiutit silarssuaK tamåkerdlugo politi-
kikut aperKutingortiniardlugit.
inuiait silarssuarme kitdlerme nunane
pisune najugaKartut (Amerikame
avangnardlerme Evrupavdlo avang-
nåne) sorssungnerup kingugdliup kingor-
nagut iliniartitaunikut misiligtagaKarsi-
måput akisunårsimaKissamingnik. mérår-
Kat neKitaralugit iliniartitaunikut OKatå-
reKatårsimåput, silarssuarme kitdlermiut
periausiåtut, sapingisamik sukanerpåmik
'ilångutivingnigssaK* imalunit 'sernguti-
vingnigssaK1 anguniardlugo. canadamiup
inuiait pissusmik ilisimatup Frank Val-
lee-p Canadap issigtortåne misigssugkane
tungavigalugit nunaKarfingme avatangi-
ssit atuarfiuvdlo eriagitiniagkanik suju-
nertarissanigdlo igdluatungåinarsiortu-
mik pissuseKalersitsiniarnera méreap
evrupamiutut pissuseKångitsup sungiusi-
massainut atåssuteKangitdluinartutut er-
sserKigsausersimavai: „méraK uvdlåt ta-
maisa silåinarssualiartåumut ikititdlugo
minutit ardlaKangitsut Canada-p kuja-
singnerussortåne atuarfit ardlånut ting-
missutaraluaråine uvalikutdlo taimatut
Baker Lake-imut orKutardlugo atuar-
fingmine nunaKarfingminilo avatångi-
ssaisa åssigmgissusiat uvdlumikumit ang-
nerusångikaluarpoK."3 taimatut ersser-
5 Frank Vallee: Kabloona and Eskimo in the Cen-
tral Keewatin, s. 162, stenciltryk, Ottawa 1962.
225
[6]
KigsausmeK Canadap issigtortåinaringi-
sånut tungassuvoK ineriartortitsinerdlo
såkukitsumik OKautigalugo torratdlatåu-
ngmerpåt ilåt encartordlugo. iliniartitsi-
niarnerme ajornartorneK ersserKigsiar-
tuinartoK malungniuteKarsimavoK inui-
angne ikingnerussune ukiune kingugdler-
ne politike avKutigalugo iliniartariaKag-
kanik avdlanik piumassaKarnikut. politi-
kikut sujulerssortaussut inusugtut amer-
dlanerssaisa atuarfingne misiligainerit
meriångunåinartut tamåko tamaisa avxu-
sårsimavait, Kularnångilardlo tamåko
inuiagtut ikingnerussut ingmikut pissug-
ssauvfmik piumassaKarnerup såkortusi-
artorneranik kinguneKarsimassut.
Nalagauvfit Pesatigit inuinartut pi-
ssugssautitauvfingnik oKauseKautigigalue
isumasatigissutigigaluilo, inersiissutau-
ssaraluitdlo, ilåtigutsilarssuarme sulissar-
toKameK pivdlugo kåtuvfiup (iLO-p)
autdlartitånik, atagaluartut inuiagtrit
ikingnerussut silarssuaK tamåkerdlugo
politikikut ingerdlatsinerme ukiut 1970-
kut anguvigdlugit 'puigugaujuarsimå-
put'. agdlåme nålagauvfingne nutaune-
russune 'silarssuit pingajugssåne' inuiag-
tut ikingnerussut nålagauvfiup iluane
politikikut ingerdlatsinermik suniniarsi-
naunerme periarfigssakitdliortuarsimå-
put.
FN-ip ingmikortortaisa ilaisa iluane
nunat inuvisa iluångitsumik pineKarneri-
nik ajornerussunik uparuartuiniartarnerit
sujugdlit nunat pissauneKartut agtorne-
Kartut icunusårivdlune inerterinerinik
kinguneKartarsimåput oKartunik kikut-
dliinTt avdlat 'nålagauvfiup atautsip ilu-
ane' sussagssaKangitsut, agdlåt nålagauv-
fiup iluane pissutsinik pissarpåt inugtao-
Kataussut ilaisa uvdluinarne pineKar-
nermingne inoxatigmgne pineKartune
inugtaoKatåungitsutut nautsorssussaune-
rat. ingassagtajårinerungitdluinåsaoK
oKasavdlune inuiait tamåko nålagauvfiup
iluane politikikut ingerdlatsinerme sug-
ssarineKangitdluinartut. taimaingmat er-
KordluinåsaoK inuiait tamåko tåisavdlu-
git periarfigssakitsut periarfigssakiner-
ssåinik.
aperiumassoKarsinåusaoK: SOK atautsi-
mérssuarnigssame pilerssårutaussume ka-
låtdlinik ilaussoKasava ? Kavdlunånut
inugtaoKataussut kalåtdlinik taigugkat
sut nunat inuvisa inunermingnut pigissa-
mingnutdliinit uvdlormit uvdlormut ig-
dlersoriarfigssaKångitsunut åssigissutigi-
gamikik ?
aperKutinut tåukunga akissutigisinau-
ssåka naitsunguångordlugit ukuput:
sujugdlermik: kalåtdlit erssendgdlui-
nartumik nunat inuvé åssiglssuteKarfigait
emupamiutungitsumik kultureKaramik
inoriauseKardlutigdlo. tamåna isumaKar-
POK, silarssuarme kitdlermiut navsuiai-
ssausiåtut, kulture silarssuarme kitdler-
miut politikikut nålagkersueriautsikutdlo
periausinut kåtutitineKarsinåungitsut ilå-
ngutitmeKarsinaunatigdlo. Kujanarniar-
palunginerulårtumik OKautigalugo: kul-
turit avdlanertat tamarmik ingminer-
mingne silarssuarme kitdlermiut inger-
dlatseriausiånut pingitsailivdlutik noKit-
sinerånut agtumåssuseKangitdluinarput.
silarssuarmime kitdlermiut nunarssup
angnersså tiguarsimavåt tiguaiartorner-
mingnilo inoriautsit avdlaussut tusintilig-
pagssuit nåpitagkatik akueringitdlumar-
dlugit, iliniarfiginiångitdluinardlugit på-
sissaKangårfiginiarsimanagitdlo. tiguai-
artuårsimanerup tamatuma alianarner-
pårtarigunarpå inoriautsinut tamåkunu-
226
[7]
nga ingminut nåmagisimårpasigsumik
pissuseKardlune tagpitdliorsimanerssuaK.
sut kikutdlo tamarmik nålagkersueriaut-
simut pissariussumut pissusilersorner-
mutdlo tamatumunga atassumut nåkåi-
nartariaKartarsimåput.
soruname uvdlumikut Kalåtdlit-nunåne
ajornartorsiorfingnut ingassagdluinartu-
nut tOKorainertalingnut nunat inuvisa
avdlat atugåinut åssersuneicångitdlat.
ersseridgsumik påsinerdlungneKarsinåu-
ngitsumigdlo OKautigalugo. Kalåtdlit-
nunåt pivdlugo oKatdlmeK nalmartoK pi-
ngitsorniardlugo, nunat inuvé untritiiig-
pagssuit åssiginagit kalåtdlit inuiait nu-
nasiaugatdlarnerup nalåne ulorianartor-
siorfit ardlaligssuit pingitsorsinausima-
vait inuiånguit tåuko nungutauvfigisinau-
ssaralue. tamåna piårinaitsornerungilaK.
nunasiaugatdlarnerup, nunarssuarme su-
missutsip aningaussarsiorneruvdlo inger-
dlasimanerata ineriartorsimaneK tamåna
navsuiaeKatauvfigisinauvåt.
pitsungoriartorneKaraluartoK, nåpau-
laneKarneruleraluartoK, politikikutdlo pi-
ssugssåussusérussineKaraluartOK nunasi-
augatdlarnerup nalåne, tåingitsortariaKa-
ngilaK niuvernerup tungånit nunap avdla-
miunut tamanut atutumik matorKatitau-
nerata igdlersuisimanera. taimailivdlune
nangminerssordlutik iluanårnialugtut so-
Kutigigtaitsut piainiåinartutdlo nunap
inuvinik ajoKusérujugssuarsfnaunerat pi-
ngitsortmeKarsimangmat.
navsuiaut pingårnerulårunartoK tå-
ssauvoK kalåtdlit nunat nunarssuarme
najugkat eidterfiunerussut avatåmngmat
pissutsimigut Kangaunerussos nunasia-
Karniat aggianiarnermingnut pissutigisi-
naussaraluinik akornusivdlune. tåuna
avatåmssntsikut igdlersornes. pmgorpoK
nunarssuarme sumissutsikut avatånissu-
sermik pissuteKainångitsumik pissutigine-
ruvdlugule takornartat nangmingneK so-
Kutigissarpiamingnit Kalåtdlit-nunåt ptt-
sungåtsiartutut issigissåinarmåssuk.
tamakule igdlersorfiusfnaussut pérsi-
kiartuårneKarsimåput. Kalåtdlit-nunåt
sorssungnerssup kingugdliup kingorna
nutarterinerme angmarneKarsimavoK, -
„ajortortai ajungitsortailo ilangutdlu-
git". kalåtdlit inuiait nalingmaK „unang-
migdlersinaussungortineKarsimåput", ta-
matumane Kavsigsiinguit erKarsautigingi-
kåine kalåtdlit pissusiat maligdlugo
ingerdlaneKangitsumik.
inuiait ilungarmik påsiartulersimavåt
unangmigdlersumik periauseKarnermik
periautsimigdlo avdlanertanik avdlanik
nåpitsineK evrupamiutut kultureKangitsut
akornane agdliartorsimagåine pissuse-
Karåinilo ajutortitsissartoK. inernere ag-
dlautigineKardlutigdlo navsuiarneKaKa-
tårnikorérmata erKartoriusavdlugit pi-
ssariaKangilaK.
silarssuarme sulivfigssuaKarnerup su-
kanerujartuinartumik augtitagssanik pi-
ssariaKartitsineratigut avatånissutsikut
igdlersorneK taineKarérpoK. Kalåtdlit-
nunåt augtitagssanik piainermut „uliasi-
ornialugtunutdlo" angmavoK. Sverigime
såmit USA-milo Canadamilo indiånerit
kalåtdlit inuiait ilmiartismauvait tuni-
ssagssiorniardlune aningaussarsiorniar-
nerup imaKangissusianik agdlåt nunap
pissusianut nalerKutungorsarnerit — inui-
ait napaniutigissait — akigineKarsmaung-
mata, aningaussanik „taorserneKarsi-
naungmata". tamåkua tungavigalugit uki-
une kingugdlerpåne inuiait kalåtdlit
nunat inuvinik avdlanik soicutigissaKaKa-
tigingnigfé ersserKigsiartuinarsimåput.
227
[8]
kalåtdlitaoK autdlartitait atautsimér-
ssuarnigssamut pilerssårutigineKartumut
iluaKUsisinaorujugssuput. uvane erKar-
sautigineruvara nangminernerulernigssa-
mik udvalgip suliaK autdlartisimasså.
imafaime kalåtdlit nangmingneK aKugti-
lernigssamingnut periarfigssait neriunar-
dluartut. neriusaugut ineriartorneK
tåuna kinguneKarumårtoK inuit kivfåu-
ngissuseKaleriartornerånik pivdluarneru-
lersitsiniardlune politikiusimassup pitsau-
nerpaugaluvdlumt itigagånik.
agdlautigissaK una agdlangneKarpoK
påsisimavdluardlugo „kalåtdlit ajornar-
torsiutait" pilersineKartartut pissutsinit
inuiaKatigmguit tåukua avatånit pilersar-
tut, ingmikualugtortårånguatigdlo tiki-
vigdlugit ajornartorsiutit nunat inuvisa
avdlat uvdlumikut ajornartorsiutait åssi-
gissuteKarfigait.
atautsimerssuarnerme oKatdlisigssatut
piarersautigisavdlugit piukunarnerussut
Kalåtdlit-nunånut   tungatitdlugit   imatut
eKikarneKarsinåuput:
a)  kulturip inoriautsivdlo igdlersorne-
Karnlgssanik pisinautitauvfit,
b)   uvdlumikut Kavdlunåt aningaussa-
tigutperiarfigigsårnerunerataajornartor-
siortitsinera. aulisagkat nungutitaoriatår-
sinaunerat.  nunane  avdlamiut  aningau-
ssatigut pissauneKartut nunap iluane pisu-
ssutinik piaisinautitaunerat.
naggatågut nunat innvé mardloKiu-
ssaussumik suliagssaKarput, sujugdlermik
nunap pfssusianut nalerKutungorsarsima-
nertik tungaviussoK igdlersiisavdlugo, åi-
patigutdlo nunat najugarissamik iluane
pisussutinut pissugssauvfitik akuerine-
Karsinautiniardlugit.
naleKartitanik taineKartunik ulorianar-
torsiortitsineK nutåjungilaK. silarssuitdle
sisamagssåta silarssuaK tamakerdlugo
ilungersornera aitsåt autdlartilårpoK.
pissanaKareKigamime
Læserne.
Redaktionen
Næste nummer af tidsskriftet GRØNLAND udkommer i september.
Redaktionsudvalget beklager at måtte meddele, at 10-årsregistret for
tidsskriftet GRØNLAND ikke, som meddelt på generalforsamlingen,
har kunnet færdiggøres i maj. Registret vil være færdigt i løbet af efter-
året.
228[9]